يكي از كامل‌ترين و مؤثرترين شيوه‌هاي تبادل اطلاعات و برقراري ارتباط است. فعاليت‌هايي نظير بازاريابي، چانه‌زني، تبليغات، جلسات مشورتي، معاملات و ... به مدد عنصر گفتگو تحقق مي‌يابند. تاكنون مقالات و كتابهاي بسياري در باب ارتباطات و گفتگو به رشته تحرير در آمده كه هر كدام در حد و اندازه خود زوايايي از دنياي پر رمز و راز اين مقوله را مورد نظر و بررسي قرار داده است.
گفتگو و ارتباطات به عنوان يك ابزار استراتژيك براي نيل به اهداف سازماني مي‌تواند عامل مهمي در كاهش هزينه‌ها و مشكلات سازمان‌ها و مؤسسات قلمداد شود و نگارنده در اين نوشتار سعي كرده است تا با مرور تمام سوره‌هاي قرآن كريم، موضوع گفت‌وگو، ارتباطات و روابط عمومي را از منظري جديد مورد كنكاش و توجه قرار دهد. باشد كه اين امر بتواند نقطه عطفي در راه تحقيقات و مطالعات بعدي محسوب شود.
در اين مقاله موضوعات و مباحث زير مورد بحث و بررسي قرار گرفته‌اند:
هدف از گفتگو و برقراري ارتباطات در قرآن، معرفي خداوند در قرآن، مخاطبان قرآن (خداوند) براي گفت‌وگو و ارتباطات، انواع ارتباطات و گفتگو در قرآن، زبان و لحن گفتگو و ارتباطات در قرآن، ارتباطات و قدرت نفوذ در ديگران، ويژگيهاي كاركنان و مديران روابط عمومي و ارتباطات از ديدگاه قرآن.
تاكنون در زمينه روابط عمومي و ارتباطات مطالب بسياري گفته و نوشته شده كه هركدام در جاي خود به گوشه‌اي از دنياي گسترده و پيچيده اين دانش، فن و هنر پرراز و رمز پرداخته‌اند.
يك تفاوت اساسي روابط عمومي و ارتباطات با ساير علوم نظير زمين‌شناسي، فيزيك، شيمي، زيست‌شناسي و ... در آن است كه مخاطب و بستر مطالعه و نگرش در حوزه روابط عمومي و ارتباطات صرفاً انسان‌ها هستند؛ در حاليكه در رشته‌هاي مذكور در عين توجه به مسأله پيدايش هستي، انسان، خلقت، زيست و حيات بشر، به گياهان و جانوران و مسايل ديگر نيز پرداخته مي‌شود و اين خود اهميت و جايگاه روابط عمومي و ارتباطات انساني را بيش از پيش براي ما روشن مي‌سازد.
بدليل نوپا بودن دانش روابط عمومي، لاجرم منابع مطالعاتي و تحقيقاتي ما در زمينه اين مقوله پرارزش و تأثيرگذار، عمدتاً وارداتي و در حد نه چندان گسترده و قابل دسترس بوده و اين در حالي است كه نوعاً ما از يك درياي بيكران و يك مرجع بسيار اساسي و گرانقدر در زمينه روابط عمومي و ارتباطات كه همانا «قرآن كريم» اين وديعه و يادگار سعادت‌بخش و ارزشمند پيامبر گرامي اسلام (ص) است، غافل بوده‌ايم.
در واقع، آنقدر كه به منابع خارجي و حرف و حديث ديگران در زمينه دانش روابط عمومي و ارتباطات پرداخته‌ايم به كتاب مقدس و حيات‌بخش خود توجه نكرده‌ايم.
آب در كوزه و ما تشنه لبان مي‌گرديم / يار در خانه و ما گرد جهان مي‌گرديم
به عقيده نگارنده اين نوشتار، كامل‌ترين منبع درسي و مطالعاتي در زمينه روابط عمومي و ارتباطات «قرآن كريم» نام دارد. با نگاهي به محتوا، لطايف و ظرايف سوره‌ها و آيات الهي درمي‌يابيم كه مقوله گفت‌وگو و ارتباطات چه كاربرد و گستره وسيعي در ميان مفاهيم و تعاليم قرآني دارد.
سالها دل طلب جام جم از ما مي‌كرد / آنچه خود داشت ز بيگانه تمنا مي‌كرد
نگارنده سعي دارد تا با تلفيق يافته‌هاي تجربي و مطالعاتي خود در زمينه روابط عمومي و ارتباطات و علوم قرآني به صورت گذرا، نگاهي داشته باشد بر مقوله گفت‌وگو، روابط عمومي و ارتباطات در قرآن كريم.
اميد است كه مورد توجه خوانندگان گرامي قرار گرفته و گامي در جهت گسترش تحقيقات و مطالعات مشابه باشد.
آب دريا را اگر نتوان كشيد / هم به قدر جرعه‌اي بايد چشيد
در اين نوشتار از ترجمه آيات به دليل حجيم شدن مطالب خودداري شده و صد البته زبان نگارنده و فهم حقير از توصيف اعماق بيكران آيات قرآن بسيار ناچيز و عاجز است.
«و افوض امري الي الله ان الله بصير بالعباد»
تا چه قبول افتد و چه در نظر آيد
مباحثي كه در اين مقاله به آنها پرداخته شده به قرار زير هستند:
هدف از گفتگو و برقراري ارتباطات در قرآن، معرفي خداوند در قرآن، مخاطبان قرآن(خداوند) براي گفتگو و ارتباطات، انواع ارتباطات و گفتگو در قرآن، زبان و لحن گفتگو و ارتباطات در قرآن، ارتباطات و قدرت نفوذ در ديگران، ويژگيهاي كاركنان و مديران روابط عمومي و ارتباطات از ديدگاه قرآن.
به نظر مي‌رسد كه خداوند متعال، هدفش از برقراري ارتباطات و ا نجام گفت‌وگو (به معني عام) در قرآن، همانا، سعادت، كمال و رستگاري مخاطبان خود است. خداوند به ابليس امر كرد كه بر آدم سجده كند، اما او خودداري كرده و تكبر و كفران ورزيد. يعني شيطان نخواست و درك نكرد كه در سايه پيروي از خداوند و نوع ارتباطي كه ميان او و خداوند برقرار شده بود (با بيش از 6000 سال سابقه عبادت) به سعادت و كمال و رستگاري برسد.
«و اذ قلنا للملائكه اسجدوا لآدم فسجدوا الا ابليس ابي و استكبر و كان من الكافرين» /بقره آيه 35
براي شيطان، لفظ بهشت و جهنم شايد تا به آن اندازه كه براي انسان مطرح و مهم است، با اهميت نبوده، چراكه او خود، از جايگاه و مرتبه مناسبي برخودار بوده است. اما انسان مسلمان كه در روي كره زمين زندگي مي‌كند، برايش بسيار اهميت دارد كه عاقبت بخير شده و دست آخر با رستگاري و آمرزش الهي از دنيا برود؛ لذا در آيات مختلف، براي اينكه انسان سوق داده شود، به سمت و سوي آن فلاح و سعادت، موضوع بهشت و امكانات موجود در آن مطرح را مي‌كند. مانند:
«للذين احسنوا الحسني و زياده ...اولئك اصحاب الجنه» /يونس آيه 26
«اصحاب الجنه يومئذ خير مستقرا» /فرقان آيه 24
«اما الذين آمنوا و عملو الصالحات فلهم جنات الماوي» /سجده آيه 19
«الا عباد الله المخلصين ــ اولئك لهم رزق معلوم ــ فواكه و هم مكرمون ــ في جنات النعيم» /صافات آيه هاي 40 تا 43
«لكن الذين اتقو ربهم لهم غرف من فوقها غرف مبينه تجري من تحتها الانهار» /زمر آيه 20
در واقع به تعبيري، خداوند متعال به انسان نوعي مشاوره دلسوزانه و از سر صدق و صميميت و خيرخواهي و آن هم بطور رايگان مي‌دهد (!؟!) تا بلكه بشر راه را از چاه باز شناسد و اين مبحث مهم و قابل تأملي در روابط عمومي و ارتباطات است.
از سوي ديگر، براي توجه دادن و آگاه ساختن انسان از عواقب سوء رفتار و عملكرد، خداوند، آيات عذاب و جهنم و شرايط حاكم بر آنجا را متذكر شده است. مانند:
«والذين كفروا و كذبوا باياتنا اولئك اصحاب النار هم فيها خالدون» /بقره آيه 39
«والذين كسبوا السيئات جزآء سيئه ... اولئك اصحاب النار» /يونس آيه 27
«ادخلو‌ا ابواب جهنم خالدين فيها فبئس مثوي المتكبرين» /مؤمن آيه 76
«وسقوامآء حميماً فقطع امعاء هم» /محمد آيه 15
«الذي جعل مع الله الها آخر فالقياه في العذاب الشديد» /ق آيه 26